![]() |
||
Rrugët e Jezu Krishtit Informata rreth: Jezu Krishti dhe feja islame.
Dialogu ndërfetar Ky është një kontribut për kuptim më të mirë ndërmjet religjioneve dhe për një "dialog ndërfetar" paqësor, siç po ndodh veç disa vjet. Këto shënime nuk ngritin pretendimin që ta karakterizojnë fenë islame në përgjithësi; Kurani*) dhe fetë e tjera të shkruara. Islam do të thotë "nënshtrim nën vullnetin e Zotit". Të krishterët përkatësisht hebrenjtë në Kuran përmenden pjesërisht edhe drejtpërdrejt si "ju ithtarët e shkrimit" (ithtarë të librit, p.sh. surja 4:171*) dhe si "ju fëmijë të Izraelit). Kështu ata mund të merren edhe me Kuranin*) e shenjtë, edhe kur këtë kryesisht nuk e bëjnë. Shkenca fetare merret megjithatë me Librat e Shenjtë të të gjitha feve dhe hulumton mes tjerash edhe zhvillimin historik të interpretimit të tyre. Por, Librat e Shenjtë do të duhej të studiohen me respekt. Njëra pjesë e komentuesve myslimanë të Kuranit shkruante, se ekziston një formë origjinale e Kuranit, e ruajtur mirë tek Zoti, në të cilën qasje mund të kenë vetëm engjëjt e pastër dhe të dërguarit e pastër njerëzorë; një pjesë tjetër e tyre interpretonte, se lexuesi i Kurani që ekziston në Tokë do të duhej të jetë në gjendje të pastër. Profeti vlen si i dërguar për një "kohë" (ose "ndërkohë") kur të dërguarit kanë munguar (surja 5,19*). Kurani i dallon besimtarët në kuptimin e e mësimeve të profetit Muhamed në "ithtarë të librit" (njerëz të shkrimit) dhe "mosbesimtarë". Me "ithtarë të librit" nënkuptohen veçanërisht hebrenjtë dhe të krishterët, të cilët krahas myslimanëve mbështeten mbi të njëjtën traditë, nganjëherë edhe zjarrputistët (surja 22,17). Ngaqë Kurani njeh edhe një zinxhir të "profetëve", të cilët të gjithë kanë dhënë mësime të përputhshme për një Zot, për Gjyqin e matanshëm dhe lutjen për popujt e tyre përkatësisht për kohën e tyre (p.sh. suret 6, 83-92; surja 7, surja 4,136*). Përderisa njerëzit e këtyre feve besojnë në bazat e përbashkëta, ata në vetë Kuran nuk llogariten si mosbesimtarë (surja 5,48* etj.). Në shekujt e parë të fesë islame nuk është ushtruar detyrim ndaj të krishterëve dhe hebrenjve që të kalojnë në fenë islame (sipas mësimit në Kuran, "në fe nuk ka detyrim", shiko suren 2, 256*). Si "mosbesimtarë" – fjalë për fjalë përafërisht: "mbështjellës"- në kuptimin e rreptë në kohën e profetit Muhamed vlenin politeistët përkatësisht idhujtarët, kundër të cilëve ai luftonte në Arabi, dhe prej të cilëve ka paralajmëruar qysh edhe Bibla e hebrenjve dhe e të krishterëve. Në kumtimin e gjerë sot në fenë islame si mosbesimtarë vlejnë ata që nuk besojnë në Zotin e vetëm dhe në gjykim. Ndonjëherë ky term përdoret gabimisht në mënyrë paushale për të gjithë jomyslimanët; ndonjëherë madje edhe për myslimanë të drejtimit tjetër. Jezu Krishti në Kuran. Duhet të udhëzohet se Kurani e njeh Jezusin në disa vende si profet; si të dërguar të Zotit, e edhe si "fjalë" e Zotit me një domethënie të pasqaruar më saktë dhe si një frymë e Zotit (surja 4,171), "të krijuar si Adami" (suret 2, 3, 5, ...). Në një fe islame të kuptuar mirë ai vlen me çdo kusht më shumë se sa tek ata teologë të krishterë modernë, të cilët e lanë vetëm reformatorin social Jezusin. Vetëm mësimi për birësimin e Jezusit nga Zoti, nga të krishterët e kohës së Muhamedit qysh atëherë e kuptuar shumë tokësore, në kuadër të diturisë së mëvonshme të trinisë nuk është pranuar në Kuran. Të krishterë, të cilët atë me të cilën mendohej kanë mundur ta sqarojnë në mënyrë aq autentike, që edhe njerëzit me pikënisje të tjera ta kuptonin, gati se nuk kishte më. (p.sh. surja 6, 101*). Në Romakët 1.4 thuhet, se Jezusi në fuqinë e tij të frymës së shenjtërisë u "vendos si bir", do të thotë nuk u lind. Termi "Logos" (greqisht, në ungjillin e Gjonit 1 "fjala e Zotit", një emërtim që aty është i lidhur me Krishtin), në Kuranin e përkthyer nga Paret-i (gjermanisht) përmendet pavarësisht nga Jezusi, por në botimet e tjera të Kuranit nënkuptohet si "çështje" e Zotit përkatësisht si "urdhër" i Zotit (surja 13,2 dhe 13,11*).
Kurani e shikon Jezusin "si Adamin", të cilin Zoti e krijoi nga dheu (surja 3,59*) dhe flet për një "të dërguar të Zotit" nga Fryma e Zotit, e cila ndërmjetësoi lindjen virgjërore të Jezusit nga Miriami (Maria) (surja 19,17-22*). Në versionin e krishterë engjëlli i Atit e paralajmëron lindjen e Jezusit nga Fryma e Shenjtë. Po ashtu në Kuran thuhet se Jezusi u forcua me Shpirtin e Shenjtë / Frymën e Shenjtësisë (surja 5,110*). Sipas Kuranit Jezusi i ri ka paralajmëruar ringritjen e tij (surja 19,33*), me të cilën mund të jetë menduar edhe rikthimi i tij në "ditën e gjyqit" (gjykimi), një ringjallje e besimtarëve që përmendet shpesh në Kuran (shiko poshtë, surja 4,159*). Kurani flet për atë se Jezusi për së gjalli është ngritur në qiell (surja 4,157 -159*, surja 3,55*). Në mënyrë të njëjtë Kurani përmban ringjalljen e besimtarëve në kohën e gjyqit (surja 36, 77-83; surja 69, 13-37; suret 75 dhe 99* etj.). Jezusi do të vjen pastaj përsëri dhe të jetë dëshmitarë për njerëzit besimtarë të shkrimit (surja 4,159; krahaso Rreth bazave etnike të fesë islame dhe të krishterimit Edhe bazat etike të 3 "religjioneve abrahamitike" janë të lidhura ngushtë. Urdhëresat paraqiten edhe në fenë islame, edhe pse jo të renditura në listë, Në praktikën islamike bëjnë pjesë: "Dëshmia, se zot tjetër përveç Zotit (Allahut) nuk ka dhe Muhamedi është i dërguari i Zotit"; Në fenë e sotme islame nuk ekziston ndonjë pikë qendrore, e cila vendos për çështje fetare-etike. Megjithatë pozitat që mbahen nga një shumicë e dukshme e dijetarëve të falshëm juridikë, do të gjenin sipas të gjitha mundësive një pranim të gjerë. *) Është përdorur mes tjerash "Kurani, përkthim nga Rudi Paret", Kohlhammer-Verlag (gjermanisht), i cili përkthim i kënaq pretendimet shkencore, dhe dallon dukshëm mes përkthimit dhe shënimeve fjalë-për-fjalë për kuptimin më të mirë gjuhësor. Këtu përdoret numërimi egjiptian i verseve që përdoret më së shumti në hapësirën islamike. ***) Edhe "kryqëzatat e krishtera" historike nuk ishin të arsyetuara në Bibël, por ishin vepra njerëzore, dhe kanë p.sh. sot një famë të keqe tek shumë të krishterë evropianë. |
|
|
![]() |